Fase 2: Handhavend optreden
Zodra u bekend bent met de situatie ter plaatse en weet welke maatregel(en) tegenover wie moet(en) worden getroffen, is het van belang om adequaat handhavend op te treden. Denk hierbij aan het nemen of laten nemen van (onder andere) schadebeperkende maatregelen bij een milieucalamiteit. Hiervoor kunt u gebruik maken van herstelsancties in de vorm van een last onder bestuursdwang en/of last onder dwangsom.
- Last onder bestuursdwang (art. 5:21 e.v. Awb)
Door het opleggen van een last onder bestuursdwang kan het bevoegd gezag een overtreder verplichten om feitelijke handelingen te (laten) verrichten tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding. Als de overtreder de last niet of niet tijdig uitvoert, heeft het handhavende bestuursorgaan de bevoegdheid om de last door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen. In spoedeisende gevallen kan het handhavende bestuursorgaan direct overgaan tot het toepassen van bestuursdwang oftewel het zelf nemen van maatregelen (art. 5:31 Awb).
Let op: vermeld in de last onder bestuursdwang dat de kosten van bestuursdwang ten laste van de overtreder zullen worden gebracht en waaruit die kosten bestaan (art. 5:25 lid 2 Awb).
Klik hier voor meer informatie over de last onder bestuursdwang, waaronder het gebruik van een last onder bestuursdwang in spoedeisende situaties.
- Last onder dwangsom (art. 5:31d e.v. Awb)
Door het opleggen van een last onder dwangsom kan het bevoegd gezag een overtreder verplichten om feitelijke handelingen te (laten) verrichten tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding. Als de last door de overtreder niet of niet tijdig wordt uitgevoerd, heeft het handhavende bestuursorgaan de bevoegdheid om de overtreder een dwangsom te laten verbeuren. De dwangsom geeft een financiële prikkel om verboden gedrag niet te herhalen of te staken, of om maatregelen te nemen.
Klik hier voor meer informatie over de last onder dwangsom, waaronder het gebruik van een last onder bestuursdwang in spoedeisende situaties.
Op grond van artikel 5:21 Awb wordt onder de last onder bestuursdwang verstaan: de herstelsanctie, inhoudende (a) een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding, en (b) de bevoegdheid van het bestuursorgaan om de last door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen als de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd.
De last onder bestuursdwang kan strekken tot het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van een overtreding, tot het voorkomen van herhaling van een overtreding, dan wel tot het wegnemen of beperken van de gevolgen van een overtreding. Op grond van artikel 5:24 lid 1 Awb omschrijft de last onder bestuursdwang de te nemen herstelmaatregelen.
Begunstigingstermijn (art. 5:24 lid 2 Awb)
In de last onder bestuursdwang moet de termijn worden vermeld waarbinnen hij moet worden uitgevoerd. Deze begunstigingstermijn moet redelijk zijn, wat betekent dat de overtreder de mogelijkheid moet krijgen om aan de last onder bestuursdwang te voldoen. Na het verlopen van de begunstigingstermijn kan het bevoegde bestuursorgaan overgaan tot het toepassen van bestuursdwang.
Kostenverhaal (art. 5:25 Awb)
De toepassing van bestuursdwang geschiedt op kosten van de overtreder, tenzij deze kosten redelijkerwijze niet of niet geheel te zijnen laste behoren te komen. De last vermeldt in hoeverre de kosten van bestuursdwang ten laste van de overtreder zullen worden gebracht. Tot de kosten van bestuursdwang behoren de kosten van voorbereiding van bestuursdwang voor zover deze zijn gemaakt na het verstrijken van de termijn waarbinnen de last had moeten worden uitgevoerd.
Let op: vermeld in de last onder bestuursdwang dat en welke kosten van bestuursdwang ten laste van de overtreder zullen worden gebracht.
Spoedeisende gevallen (art. 5:31 Awb)
Een bestuursorgaan dat bevoegd is om een last onder bestuursdwang op te leggen, kan in spoedeisende gevallen op grond van artikel 5:31 lid 1 Awb besluiten dat bestuursdwang zal worden toegepast zonder dat aan de overtreder de mogelijkheid wordt geboden om de overtreding zelf te (doen) beëindigen. Er moet in dat geval wel daadwerkelijk sprake zijn van een spoedeisende situatie waarin, bijvoorbeeld, terstond handelen is vereist. Artikel 5:24 lid 1 en 3 Awb blijven van toepassing, wat betekent dat eerst een schriftelijk besluit moet worden genomen waarin de te nemen herstelmaatregelen worden omschreven.
Artikel 5:31 lid 2 bepaalt dat in situaties die zo spoedeisend zijn dat een besluit niet kan worden afgewacht, terstond bestuursdwang kan worden toegepast. Zo spoedig mogelijk zal vervolgens alsnog een besluit als bedoeld in het eerste lid bekend worden gemaakt.
Bekendmaking (art. 5:24 lid 3 Awb)
Let op: de last onder bestuursdwang wordt bekendgemaakt aan de overtreder, aan de rechthebbenden op het gebruik van de zaak waarop de last betrekking heeft en aan de aanvrager (artikel 5:24 lid 3 Awb).
Op grond van artikel 5:31d Awb wordt onder een last onder dwangsom verstaan: de herstelsanctie, inhoudende (a) een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding en (b) de verplichting tot betaling van een geldsom indien de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd. In de last onder dwangsom moeten de te nemen herstelmaatregelen worden omschreven.
Begunstigingstermijn (art. 5:32a lid 2 Awb)
Bij een last onder dwangsom die strekt tot het ongedaan maken van een overtreding of het voorkomen van verdere overtreding, wordt een termijn gesteld gedurende welke de overtreder de last kan uitvoeren zonder dat een dwangsom wordt verbeurd. Deze begunstigingstermijn moet lang genoeg zijn voor de overtreder om aan de last te kunnen voldoen.
Hoogte dwangsom (artikel 5:32b Awb)
De dwangsom moet hoog genoeg zijn om de overtreder ertoe te bewegen om aan de last te voldoen, maar moet wel in een redelijke verhouding staan tot de zwaarte van het geschonden belang.